اصطلاح حمل و نقل دریایی، به انگلیسی Maritime transport ، عبارت است از جابجایی و انتقال مسافران یا کالا از طریق مسیرهای دریایی و با انواع کشتی. به دلیل مزایای فراوان حمل و نقل دریایی در مقایسه با سیستم حمل و نقل هوایی و زمینی، بیش از ۷۰ درصد حجم وزنی و بیش از ۸۰ درصد ارزش مالی جابجایی کالا از طریق سیستم حمل و نقل دریایی و شرکت‌های کشتیرانی انجام میشود. یکی از مزایای عمده حمل بار دریایی نسبت به هوایی، ارزانتر بودن این سیستم لجستیکی است. برخلاف حمل و نقل هوایی که عمری کمتر از ۱۰۰ دارد، تجارت دریایی تاریخی بسیار دیرینه دارد. تمدن‌های بزرگی از پارسیان، رومیان، مصریان، آشوریان، اهالی فنیقیه و مردمان شرق آسیا از دیرباز با تجارت دریایی آشنا بوده و از آن بهره می‌بردند.
در ادامه همراه داریس ترابر پاسارگاد باشید تا راجع به این شیوه‌ی حمل‌ونقل سخن بگوییم. از شما دعوت می‌کنیم همراه ما باشید:
مزایای حمل بار دریایی
مزایای حمل دریایی نسبت به سایر روش‌های حمل‌ونقل بین‌المللی:
- هزینه کم در جابجایی بارهای با حجم بالا
- هزینه تعمیر و نگهداری کمتر در مقایسه به حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و هوایی
- مناسب‌ترین شیوه حمل و نقل کالاهای عظیم‌الجثه
- امکان جابجایی کانتینرهای حمل بار کشتی در مسیرهای زمینی و ریلی
- ایمنی بالای بار در برابر حوادث
- امنیت بالای بار به دلیل پلمپ شدن کانتینر حمل بار
- تنوع زیاد انواع کشتی حمل بار که موجب انعطاف‌پذیری حمل دریایی میشود.
محدودیت‌های حمل بار دریایی
- سرعت جابجایی بار از طریق حمل و نقل دریایی کند‌تر از سایر شیوه‌های حمل است.
- شرایط آب و هوایی نامناسب می‌تواند باعث تاخیر در انتقال بار شود.
- از لحاظ مسیر و زمان‌بندی حمل و نقل دریایی انعطاف پذیری کمتری دارد.
- رهگیری بار در حمل و نقل دریایی مشکل است.
- نیاز به جابجایی زمینی بار تا مقصد اصلی پس از رسیدن محموله به بندر
انواع کشتی‌ها و خدمات حمل و نقل دریایی
همان طور که اشاره شد هدف از حمل‌ونقل دریایی جابجایی کالا و یا مسافر است. برای حمل بار و مسافر، انواع مختلفی از کشتی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند که مهمترین آن‌ها عبارتند از :
- کشتی مخصوص حمل کانتینر
- کشتی مخصوص حمل بار فله
- کشتی‌های تانکر
- کشتی مسافربری
- کشتی‌های جنگی و نظامی
- کشتی مخصوص حمل خودرو و ماشین‌الات صنعتی
- کشتی‌هایی با کاربری خاص
هزینه حمل بار با کشتی
هزینه حمل بار با کشتی مانند سایر شیوه‌های حمل و نقل، بستگی به عوامل مختلفی دارد. مبدا و مقصد، نوع بار، حجم و وزن بار و همچنین، شیوه جابجایی که مالک بار انتخاب می‌کند، در هزینه حمل بار کشتی موثر است. منظور از شیوه جابجایی بار، انتخاب یکی از روش‌های FCL یا LCL با توجه به حجم بار است.
در ادامه به برخی از این پارامترها اشاره می‌کنیم.
انواع بار دریایی
همان طور که اشاره شد، یکی عامل موثر در هزینه حمل بار کشتی، نوع بار است. نوع بار ممکن است فله، بسته‌بندی، خطرناک، ماشین‌الات و یا غیره باشد. هر کدام از این انواع بار دریایی، تعرفه و هزینه‌های مخصوص خود را دارند.
- بارهای فله
- بارهای بسته‌بندی و کانتینری
- بارهای خطرناک
- بارهای فاسد شدنی که نیاز به کانتینرهای خاص خود دارد.
- مایعات
- ماشین‌آلات و بارهای ro-ro
شیوه‌های انتقال بار با توجه به حجم و وزن بار
یک بار دریایی می‌تواند بسته به نوع و حجمش به صورت فله، فول بار FCL و یا خرده بار جابجا شود. طبیعتا انتخاب هر کدام از این شیوه‌ها بستگی به ظرفیت بار کشتی دارد و در نهایت، در هزینه حمل بار با کشتی موثر است.
- بار فله BULK
اگر نوع بار طوری باشد که نیاز به بسته‌بندی و کانتینر ندارد، به صورت با فله BULK با کشتی حمل میشود. بارهایی مانند برخی مصالح ساختمانی، غلات، مواد معدنی و شکر از جمله بارهای فله هستند. هزینه حمل بار با کشتی برای بار فله، به دلیل عدم نیاز به کانتینر و اینکه فضای کمتری اشغال می‌کند، بسیار مناسب‌تر است.
- شیوه حمل فول بار FCL
اگر حجم بار به اندازه‌ای باشد که نیاز به یک کانتینر کامل داشته باشد، شیوه حمل به شکل FCL است. در واقع FCL روش کانتینر دربسته است.
- شیوه حمل بار خرده LCL
ممکن است حجم بار به اندازه‌ای نباشد که یک کانتینر را پر کند. در این صورت مالک بار، بخشی از یک کانتینر را اجاره می‌کند که به آن LCL می‌گویند. این کار باعث میشود هزینه حمل بار با کشتی برای مالک بار بصرفه‌تر شود.
حجم و ظرفیت کانتینرها
در سیستم حمل و نقل دریایی انواع کانتینرها با ابعاد و کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. کانتینرهای استاندارد معمولا، ۱۰ ، ۲۰ ، ۳۰ و ۴۰ فوتی هستند.
بیشترین کانتینرهای مورد استفاده در حمل بار دریایی عموما ۲۰ و ۴۰ فوتی هستند. حجم کانتینر ۲۰ فوتی در حدود ۳۰ متر مکعب و ظرفیت آن ۲۰ تن است. ابعاد تقریبی یک کانتینر ۲۰ فوتی عبارت است از ۶ متر طول و ۲.۳۰ ارتفاع و ۲.۳۰ عرض.
ترخیص کالا و قوانین گمرکی در حمل بار دریایی
ترخیص کالا به مجموعه اقدامات قانونی و مالی گفته میشود تا یک کالا اجازه ورود یا خروج از کشور را پیدا کند. معمولا مسئولیت صدور این مجوز بر عهده‌ی گمرک است.
ترخیص را به بیان ساده می‌توان اظهار کالا به گمرک و اخذ مجوز خروج از گمرک نامید.
مراحل ترخیص کالا وارداتی و خروج کالای صادراتی با یکدیگر متفاوت است. دستورالعمل‌ها و قوانین گمرکی در خصوص ترخیص کالا وارداتی را به طور خلاصه می‌توان به این مراحل هشت‌گانه تقسیم کرد:
- ثبت اظهاردر سامانه گمرک و ارائه اسناد لازم
- تایید فنی و احراز هویت، دریافت شماره ثبت ( کوتاژ)
- ارزیابی کالا
- اخذ مجوز
- تعیین تعرف
- پرداخت و صدور سند ترخیص
- بارگیری و انبارداری
- خروج کالا
مراحل ترخیص کالا در حمل‌ونقل دریایی
یک وارد کننده می تواند خود این مراحل را انجام دهد و یا اینکه به شرکت ها یا افراد ترخیص کالا واگذار نماید. در ادامه توضیحاتی مختصر درباره این مراحل هشت‌گانه ارائه می‌کنیم.
در مرحله اول و ابتدای ورود کالا به گمرک، مالک بار باید در سامانه EPL اقدام به ثبت اطلاعات نماید. در واقع این اولین قدم و بخش اظهار کالا است. بخشی از این اطلاعات و اسناد لازم برای ترخیص عبارتند از :
- کارت بازرگانی
- گواهی مبدا
- ثبت سفارش
- لیست عدل بندی
- بیمه نامه
- فاکتور
- بارنامه
- قبض انبار
- مجوزات لازم برای کالاهای خاص
در صورت ورود کامل اطلاعات سامانه و پس از بررسی آن، اظهارنامه تایید میشود. در این مرحله، یک شماره سریال صادر می‌گردد.
در مرحله دوم و در واحد احراز هویت گمرک اسناد مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس شماره کوتاژ یا همان شماره ثبت صادر میشود و اظهارنامه لاک و مهر میشود.
در مرحله سوم، اسناد با کالا مطابقت داده میشود و ارزیابی صورت می‌گیرد. به جز بررسی و مطابقت ارزش و کلیت کالا، سوابق گمرکی و ارزش اظهاری هم بررسی میشود.
مرحله چهارم مرحله تعیین و اخذ مجوزها است. مجوزهای بهداشتی، مخابراتی، پزشکی، استاندارد و … مجوزهایی هستند که بر حسب کالا باید تهیه و ارائه شوند.
در مرحله پنجم، مجوزها و تعرفه‌ها بررسی و تایید می‌شوند.
مرحله ششم پرداخت مبلغ حق گمرکی و صدور پروانه سبز گمرکی است. این پروانه، به منزله پایان یافتن مراحل گمرکی و تسویه حساب با گمرک است.
مرحله هفتم مرحله تسویه با شرکت حمل و نقل و انبار است. بعد از صدور قبض انبار، مجوز بارگیری صادر میشود.
مرحله هشتم و آخر، بارگیری کالا است که برای رسیدن به مقصد رهسپار میشود.
سخن پایانی
حمل و نقل دریایی مهمترین و اصلی‌ترین شیوه جابجایی کالا در جهان است. بیش از دو سوم حجم کالای مبادله شده دنیا، از طریق مسیر دریایی جابجا میشود. حمل و نقل دریایی برای حجم کالاهای زیاد، به‌صرفه‌ترین و ایمن‌ترین روش جابجایی کالا است. علاوه بر قیمت مناسب، یکی دیگر از مزایای لجستیک دریایی، تنوع و انعطاف بالای این روش است.
به عنوان مثال، بارهایی مانند نفت و بنزین، که با روش‌های دیگر همچون حمل هوایی قابل جابجایی نیستند، را باید با کشتی منتقل کرد.
با توجه به پیچیدگی‌های ترخیص کالاهای جابجا شده با کشتی، بهره‌گیری از توان و تجربه یک شرکت معتبر حمل و نقل بین المللی یک ضرورت است. همکاران ما در شرکت بین المللی داریس ترابر پاسارگاد آماده ارائه انواع خدمات مورد درخواست شما هستند.
ازین که تا پایان همراه این مقاله بوده‌اید از شما سپاسگزاریم. امیدواریم مطالب بیان شده برایتان مفید و سودمند واقع شده باشد.